20
leren loopen in een vrije wereld

Dokumentarfilm
3 x 52 Minuten
VPRO (NL) 2009

Regie: Anette Backer
Kamera: Alexander Preuss

Op 9 november 1989 gebeurt wat maar weinigen voor mogelijk hadden gehouden: De Berlijnse muur, het symbool voor de Koude Oorlog, valt. De beelden: juichende mensen op de muur, blije Oost-Duitsers met volle boodschappentassen, de Kurfurstendamm één grote file van Trabanten. Maar gold die euforie ook voor de doorsnee DDR-burger? Wat deed deze historische gebeurtenis in de huiskamers van gewone mensen?

In het NCRV-drieluik 20-geboren op de dag dat de muur viel zien we het momentum door de ogen van vier voormalig Oost-Duitse gezinnen: vier jongeren die twintig jaar geleden werden geboren en nu op het punt staan aan hun toekomst te beginnen. We zien de toekomstdromen van hun ouders, 20 jaar geleden. Zij kregen een kind en zagen de wereld die zij kenden van het ene moment op het andere drastisch veranderen. Samen met hun pasgeboren kinderen moesten zij leren lopen in een nieuwe wereld. De socialistische staat werd ingewisseld voor het westerse kapitalisme. Zekerheden vielen weg.

Neem Nadine uit Leipzig. Ze is het kind van arme, eenvoudige DDR-ouders. Haar ouders kijken met weemoed terug naar vroeger, toen alles beter was. Zo pessimistisch als haar ouders zijn, zo optimistisch is Nadine. Ondanks dat ze vecht tegen het gevoel tweederangs burger te zijn, studeert ze hard, houdt ze de mode bij en wil ze een huis, een auto en een baan.

Alice uit het chique West-Berlijn wil de politiek in. Haar moeder zag ‘Die Wende’ als een geschenk en verhuisde met baby Alice in haar volgepakte Trabant naar het Westen. Van ‘ostalgie’ is bij hen geen sprake.

Daniëls ouders hebben de kans naar het westen te gaan, niet genomen. Zij wilden hun kinderen liever in de veilige en overzichtelijke voormalige DDR laten opgroeien. Daniël zingt in een band en wil scheikunde gaan studeren.

De vader van Laura uit Berlin-Köpenick was als journalist voor de krant op pad toen zij ter wereld kwam. Met een klein zakradiootje volgde moeder, ook journaliste, vanaf het kraambed de ontwikkelingen rond de Muur. De strijdlustigheid die zij al die jaren in de DDR voelden, missen ze bij de jeugd van na de val.

De vier gezinnen gaan terug naar plekken waar hun DDR-roots liggen. De jongeren, opgegroeid in een vrije wereld, zegt het niet meer zo veel. Toch dragen zij onbewust alle vier een stukje muur met zich mee. In het gesprek met hun ouders komen naast herinneringen ook de emoties boven. De angst voor de Stasi’s, machteloosheid, bitterheid en het geluk bij het weerzien van familie.